Γιατί πρέπει να παραδειγματιστούμε από τη Χίο του Ύστερου Μεσαίωνα

Γράφει ο Κώστας Τρομπούκης Ιατρός – Ακτινοδιαγνώστης*

Υπάρχει μια δραστηριότητα που ανέπτυξε η Χίος ιδιαίτερα την περίοδο μεταξύ 1348 και 1566, η οποία παραμένει λίγο έως πολύ άγνωστη. Μπορεί μεν τα χιώτικα εσπεριδοειδή να είναι γνωστά, όμως αυτό που παραμένει εν πολλοίς άγνωστο είναι ότι η δραστηριότητα εισήχθη στο νησί, περίπου το 14ο αιώνα από τους Γενοβέζους, οι οποίοι εντόπισαν το πλούσιο έδαφος και το άριστο μεσογειακό κλίμα του νησιού.

Η καλλιέργεια πορτοκαλιού αρχικά, και μανταρινιού αργότερα αποτέλεσε τη βασική πηγή πλούτου και έκαναν το νησί ξακουστό στους αριστοκράτες από την Ανατολή μέχρι τη Δύση, καθότι το πορτοκάλι Χίου αντιμετωπίστηκε ως προϊόν πολυτελείας. Οι ντόπιοι ασχολήθηκαν επιστάμενα με το εμπόριο και κατέκλεισαν τις διεθνείς αγορές. Ένα προϊόν της χιώτικης γης, συλλέγεται και τυλίγεται ένα προς ένα σε ριζόχαρτο ή μετάξι με χρυσοτυπωμένο το λογότυπο των παραγωγών-εμπόρων και κατακτά τις ευρωπαϊκές και όχι μόνο πόλεις, κάνοντας τον Κάμπο της Χίου ξακουστό.

Οι Χιώτες του Ύστερου Μεσαίωνα αντιλήφθηκαν τρεις βασικές λειτουργίες του σύγχρονου εμπορίου. Πρώτον, ένα μοναδικό ανταγωνιστικό προϊόν, το μανταρίνι από τον ευλογημένο Κάμπο με το πλούσιο έδαφος και το άριστο μεσογειακό κλίμα. Δεύτερον, καινοτομία. Οι Χιώτες δημιούργησαν τη «φήμη» γύρω από το μανταρίνι. Αδιαφόρησαν για τη μαζική του διάθεση και το «έντυσαν» σε ακριβό περιτύλιγμα με χρυσοτυπωμένα λογότυπα. Το έκαναν όχι μόνο να είναι μοναδικό, αλλά και να φαίνεται. Ένα προϊόν πολυτελείας. Και τρίτον, εξωστρέφεια. Οι Χιώτες επένδυσαν στη στρατηγική επιλογή της εξωστρέφειας για να προωθήσουν το ακριβό προϊόν τους και αφού το διέθεσαν αρχικά στους κατακτητές Γενοβέζους, στη συνέχεια αυτό γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές. Τα ταξίδια και οι εμπειρίες των ναυτικών, διευκόλυναν την προώθηση των χιώτικων προϊόντων στο εξωτερικό και συνέβαλαν στην ανταλλαγή γνώσεων και την εισαγωγή νέων ιδεών.

Αυτή η ιδιαίτερη ιστορία είναι ένα παράδειγμα για το πως όταν αναπτύσσονται και συνδυάζονται η γνώση και η καινοτομία, μετατρέπονται σε υψηλή επιχειρηματική αξία. Και αυτές είναι οι πλέον σταθερές βάσεις για να αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς.

Το κρίσιμο, όμως, είναι να βγούμε από τα «λιμνάζοντα νερά» του παρωχημένου μοντέλου παραγωγής που κυριάρχησε στη χώρα με ρυθμιστή το κράτος, με ενθάρρυνση της κατανάλωσης αντί της παραγωγής, με απαρχαιωμένους νόμους που δε συμβαδίζουν με τη σημερινή εποχή, και να επενδύσουμε στην οικονομία της γνώσης, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και την εξωστρέφεια. Να ενισχύσουμε τις νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που θα παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, θα δημιουργήσουν καλοπληρωμένες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα, θα αξιοποιήσουν ταλέντα και γνώσεις των νέων ανθρώπων.

Η παραπάνω ιστορία είναι μια ιστορία επιτυχίας από το χώρο της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Ας παραδειγματιστούμε λοιπόν, από μια ξεχωριστή ιστορία με διαχρονική αξία, για να δώσουμε στους ικανούς, τους νέους, τους ταλαντούχους ανθρώπους αυτής της χώρας, κίνητρα και λόγους για να μπορέσουν να παράγουν, να δημιουργήσουν και να προκόψουν και να προκόψει μαζί τους και η Ελλάδα, όπως το έκανε η Χίος τον 14ο αιώνα.

*Ο Κώστας Τρομπούκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.